Σύμφωνα με το άρθρο 591 ΑΚ «ο εκμισθωτής αποδίδει στο μισθωτή τις αναγκαίες δαπάνες που αυτός έκανε στο μίσθιο. Οι επωφελείς δαπάνες αποδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις για τη διοίκηση αλλοτρίων. Ο μισθωτής έχει δικαίωμα να αφαιρέσει τα κατασκευάσματα που πρόσθεσε ο ίδιος στο μίσθιο».
Α. Αναγκαίες δαπάνες
Αναγκαίες δαπάνες επί του μισθίου είναι οι δαπάνες, που έγιναν για την διατήρηση και εξασφάλιση του πράγματος, προκειμένου αυτό να είναι κατάλληλο για την συμφωνημένη χρήση και βαρύνουν τον εκμισθωτή. Ο μισθωτής, όμως, έχει δικαίωμα να προβεί ο ίδιος, κατά την διάρκεια της μίσθωσης, στις αναγκαίες δαπάνες, οπότε ο εκμισθωτής έχει υποχρέωση να τις αποδώσει στο μισθωτή.
α) Από την διάταξη του άρθρου 591 ΑΚ προκύπτει ότι στοιχεία της αγωγής για την επιδίκαση των αναγκαίων δαπανών, είναι η σύμβαση μίσθωσης, οι προκληθείσες φθορές, το ποσό της ζημίας, η ποιότητα και ποσότητα των υλικών που απαιτούνται για την επισκευή, οι εκτελεσθείσες εργασίες και οι δαπάνες για τις επιμέρους εργασίες αποκατάστασης.
Β. Επωφελείς δαπάνες
Επωφελείς δαπάνες είναι οι δαπάνες, οι οποίες αυξάνουν την αξία του μισθίου. Τέτοιες δαπάνες είναι ενδεικτικά η κατασκευή κτίσματος, οι διασκευές, διαρρυθμίσεις, προσθήκες στο μίσθιο κλπ.
α) Οι επωφελείς δαπάνες αποδίδονται, σύμφωνα με το άρθρο 730 παρ.1 ΑΚ στο οποίο παραπέμπουν οι διατάξεις για την διοίκηση αλλοτρίων, αν τις ενέργησε ο μισθωτής προς το συμφέρον και κατά την πραγματική ή εικαζόμενη θέληση του εκμισθωτή.
β) Αν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, δηλαδή δεν έγιναν προς το συμφέρον και κατά την πραγματική ή εικαζόμενη θέληση του εκμισθωτή, σύμφωνα με το άρθρο 737 εδ. β' ΑΚ, οι δαπάνες αποδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού των άρθρων 904 επ. ΑΚ (ΑΠ 326/2006).
γ) Από την διάταξη του άρθρου 591 ΑΚ προκύπτει ότι στοιχεία της αγωγής για την επιδίκαση των επωφελών δαπανών, που αποδίδονται με το άρθρο 730 παρ.1 ΑΚ, είναι η σύμβαση μίσθωσης, οι προκληθείσες φθορές, το ποσό της ζημίας, η ποιότητα και ποσότητα των υλικών που απαιτούνται για την επισκευή, οι εκτελεσθείσες εργασίες και οι δαπάνες για τις επιμέρους εργασίες αποκατάστασης.
δ) Αν η αξίωση στηρίζεται στην διάταξη του άρθρου 737 ΑΚ (αδικαιολόγητος πλουτισμός τα στοιχεία της αγωγής για την επιδίκαση των επωφελών δαπανών είναι ο πλουτισμός του εκμισθωτή, η επέλευσή του σε βάρος του μισθωτή, η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας ανάμεσα στον πλουτισμό του πρώτου και την επιβάρυνση του δευτέρου, και η έλλειψη νόμιμης αιτίας (ΑΠ 326/2006, ΑΠ 1254/2017).
Γ. Κατασκευάσματα
Από την διάταξη του εδ. 3 του άρθρου 591 ΑΚ, προκύπτει ότι, αν ο μισθωτής κατά την διάρκεια της μισθώσεως προσέθεσε στο μίσθιο κατασκευάσματα, για τα οποία δεν προτιμά, ή δεν μπορεί, να ζητήσει από τον εκμισθωτή τα δαπανηθέντα ποσά λόγω μη συνδρομής των προϋποθέσεων που ορίζονται στα δύο πρώτα εδάφια του άρθρου, έχει δικαίωμα, κατά την απόδοση του μισθίου, να τα αφαιρέσει, εκτός αν οι συμβαλλόμενοι ρύθμισαν με άλλο τρόπο την τύχη τους (ΑΠ 1254/2017).
α) Κατασκευάσματα νοούνται τα κινητά πράγματα, που συνδέθηκαν στο μίσθιο και είναι προορισμένα να εξυπηρετήσουν τον σκοπό του, κατά τρόπο ώστε και μετά την σύνδεση να είναι ευδιάκριτα, ανεξαρτήτως αν αποτέλεσαν συστατικά, ή αν φέρουν προσωρινό χαρακτήρα (ΑΠ 1751/2014, ΑΠ 1254/2017).
β) Το δικαίωμα του μισθωτή να αφαιρέσει τα κατασκευάσματα, δεν αλλοιώνεται, αν η νομή ή κατοχή του κατασκευάσματος περιήλθε στον εκμισθωτή πριν από την αφαίρεση, παρά μόνο στην περίπτωση κατά την οποία υπάρχει αδυναμία ή υπερημερία για αυτούσια περιέλευση στον μισθωτή των κατασκευασμάτων, οπότε, η αρχική αξίωση του μισθωτή για αφαίρεση των κατασκευασμάτων τρέπεται σε αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού (ΑΠ 1254/2017).
Δ. Παραγραφή απαιτήσεων
Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 603 ΑΚ οι αξιώσεις του μισθωτή για δαπάνες παραγράφονται ύστερα από έξι μήνες αφότου έληξε η μίσθωση. Η παραγραφή αρχίζει από την πραγματική ανάληψη του μισθίου από τον εκμισθωτή.
α) Στην εξάμηνη παραγραφή υπάγονται μόνο οι απαιτήσεις από δαπάνες που ο μισθωτής ενήργησε στο μίσθιο κατά το άρθρο 591 ΑΚ, όχι οι απαιτήσεις από ζημία την οποία υπέστη ο μισθωτής, έστω με τη μορφή δαπανών στο μίσθιο, συνεπεία αδικοπρακτικής συμπεριφοράς του εκμισθωτή, οι οποίες υπόκεινται στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 937 παρ. 1 ΑΚ (ΑΠ 426/2005)
Ε. Η διάταξη του άρθρου 591 ΑΚ είναι ενδοτικού δικαίου κι επομένως μπορούν οι συμβαλλόμενοι, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 361 ΑΚ, να συμφωνήσουν ότι όλες οι δαπάνες επί του μισθίου θα βαρύνουν το μισθωτή.